Zasiedzenie służebności przesyłu a roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z gruntu

Dopuszczalność dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez osobę, której nieruchomość została wskutek zasiedzenia obciążona służebnością odpowiadającą treści służebności przesyłu była niejednokrotnie przedmiotem rozważań doktryny i judykatury. Zagadnienie to jest sporne.

Dotychczas w orzecznictwie i piśmiennictwie po części przyjmowano, że roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy jest niezależne od samego roszczenia windykacyjnego i jest samodzielnym przedmiotem obrotu, a co za tym idzie, brak możliwości dochodzenia roszczenia windykacyjnego nie wyklucza możliwości dochodzenia roszczeń uzupełniających (uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2006 r., sygn. akt III CZP 19/06, OSNC 2006/12/195). (Pogląd ten odnosi się wprawdzie do roszczenia windykacyjnego, ale to nie powinno mieć decydującego znaczenia. W analizowanym tu przypadku nie ma różnicy pomiędzy sytuacją zasiedzenia prawa własności nieruchomości a sytuacją zasiedzenia prawa korzystania z niej w zakresie odpowiadającym treści służebność przesyłu.) W orzecznictwie zajmowano również odmienne stanowisko od zaprezentowanego powyżej, podnosząc, że funkcja zasiedzenia sprzeciwia się przyznaniu byłemu właścicielowi roszczeń, u których podstaw leży prawo własności, w tym roszczeń o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy.

W ostatnim orzeczeniu dotyczącym omawianej kwestii Sąd Najwyższy uznał, że właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający datę zasiedzenia (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2016 r., sygn. akt III CZP 77/16; link do orzeczenia).

Uchwała Sądu Najwyższego z jednej strony potwierdza jedno z szeroko prezentowanych dotychczas stanowisk, z drugiej jednak strony budzi liczne wątpliwości i dyskusje.