Dopuszczalność zobowiązania prokurenta do współdziałania z członkiem zarządu

Prokura jest pełnomocnictwem cieszącym się dużą popularnością wśród profesjonalnych, aktywnych gospodarczo podmiotów. Umożliwia ona przede wszystkim sprawne działanie przedsiębiorców, wyłączając konieczność każdorazowego uczestniczenia mocodawcy – czy to osobiście, czy też przez jego organy lub przedstawicieli ustawowych – przy dokonywaniu określonych czynności.

Zgodnie z art. 109(4) § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, „prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie”. Przedsiębiorca może zatem powołać kilku prokurentów. Może on udzielić im prokury oddzielnie tak, by każdy z nich miał prawo do samodzielnego działania, ale ma też możliwość zastrzeżenia łączności, tzn. zobowiązania jednego bądź wszystkich ustanowionych przez siebie prokurentów do współdziałania przy dokonywaniu w jego imieniu czynności.

Praktyce znana jest również tzw. prokura mieszana. Polega ona na ustanowieniu prokury z jednoczesnym zastrzeżeniem, że prokurent jest uprawniony do działania jedynie łącznie z inną osobą, przy czym osoba ta nie pełni funkcji prokurenta. Jest nią np. wspólnik spółki osobowej, czy też członek zarządu spółkikapitałowej. Dotychczas prokura mieszana nie została jednak unormowana. Pierwotnie jej koncepcja zrodziła się w orzecznictwie (uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 6/01, OSNC 2001, nr 10, poz. 148). W doktrynie instytucja ta miała zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników. W 2015 roku Sąd Najwyższy uznał za niedopuszczalne wpisanie w Krajowym Rejestrze Sądowym prokury, zgodnie z którą prokurent będzie zobowiązany do łącznego działania z członkiem zarządu (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 roku, III CZP 34/14). Możliwość udzielenia prokury mieszanej budziła w związku z tym liczne wątpliwości.

Ostatecznie ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców w art. 109(4) Kodeksu cywilnego po § 1 dodano § 1(1), zgodnie z którym „prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej”. Od dnia wejścia w życie ww. ustawy, tj. od dnia 1 stycznia 2017 r. nie ma już wątpliwości w zakresie dopuszczalności reprezentowania przedsiębiorców przez prokurentów w wariancie mieszanym.